Cơ hội vàng từ trồng nấm linh chi

I. CHIA SẺ

Công nghiệp hóa là một điều tốt thế nhưng đất nước ta xuất thân từ một nước nghèo với nền nông nghiệp lâu đời chắc chắn là lực lượng người làm nghề nông rất hùng hậu. Có câu " Tận dụng sở trường và hạn chế sở đoản" quả thật đúng trong trường hợp này. Tại sao cứ mãi chạy theo người khác để làm những việc mà không phải ưu thế của mình. Nghề nông nếu làm đúng cách vẫn giàu và rất bền vững. Duy xin giới thiệu mô hình kinh doanh thành công về Nâm Linh Chi ....

II. MÔ HÌNH

"

Nghề trồng nấm linh chi đang phát triển mạnh ở nhiều vùng nước ta

Nghề trồng nấm đã xuất hiện ở Việt Nam từ cuối thập niên 60 của thế kỷ trước. Trước năm 1975, nghề trồng nấm rơm và nấm mèo đã phố biến ở khu vực Nam Sài Gòn và Bắc Long An. Với cây nấm linh chi, việc nghiên cứu, xây dựng trại trồng, bào chế nấm linh chi bắt đầu từ năm 1987. Một trong những người tiên phong trồng nấm linh chi là ông Cổ Đức Trọng (Trung tâm Nghiên cứu nấm linh chi & nấm dược liệu) - được mệnh danh là “vua” nấm linh chi.

Hiện thời, nếu xét về số lượng trang trại nấm linh chi, “thủ phủ” nấm linh chi của miền Đông Nam Bộ là Long Thành (Đồng Nai), của TPHCM là Củ Chi, quận 12. Sản phẩm nấm linh chi Việt Nam được đánh giá có chất lượng khá, giá bán trên thị trường khoảng 500 ngàn đồng/kg, cao hơn nhiều so với sản phẩm cùng loại của Trung Quốc - nước sản xuất nấm số 1 thế giới.

Theo PGS.TS Phạm Thành Hổ, Việt Nam hiện đã đứng đầu Đông Nam Á về nghề trồng nấm và đứng trong nhóm 5 nước có nghề nấm phát triển nhanh nhất. Có được điều này là nhờ nước ta có nguồn nguyên liệu dồi dào và lợi thế về sản xuất nấm khi điều kiện thời tiết cho phép nuôi trồng được nhiều chủng loại nấm ưa nhiệt, ưa mát, ưa lạnh. Không phải ngẫu nhiên mà nấm đã vượt qua nhiều loại cây, con chủ lực khác để trở thành 1 trong 4 sản phẩm quốc gia ở lĩnh vực nông nghiệp, mở ra cơ hội vàng cho cả người trồng cũng như các doanh nghiệp chế biến.

Bài viết sau đây giúp bạn đọc nắm bắt một vài đặc điểm và hướng dẫn cơ bản trong quy trình kỹ thuật trồng nấm linh chi.

1. Đặc điểm sinh học của nấm linh chi

Cây nấm linh chi gồm 2 phần cuống nấm và mũ nấm:

- Cuống nấm dài hoặc ngắn, đính bên có hình trụ đường kính 0,5-3cm. Cuống nấm ít phân nhánh, đôi khi có uốn khúc cong queo. Lớp vỏ cuống màu đỏ, nâu đỏ, nâu đen, bóng, không có lông, phủ suốt lên mặt tán nấm.

Linh chi có nhiều loại và đều là các vị thuốc quý

- Mũ nấm khi non có hình trứng, lớn dần có hình quạt. Trên mặt mũ có vân gạch đồng tâm màu sắc từ vàng chanh - vàng nghệ - vàng nâu - vàng cam - đỏ nâu - nâu tím nhẵn bóng như láng vecni. Mũ nấm có đường kính 2-15cm, dày 0,8-1,2cm, phần đính cuống thường gồ lên hoặc hơi lõm.

Khi nấm đến tuổi trưởng thành thì phát tán bào tử từ phiến có màu nâu sẫm.

2. Điều kiện nuôi trồng

* Nhiệt độ thích hợp:

- Giai đoạn nuôi sợi: 20 độ C - 30 độ C.

- Giai đoạn quả thể: 22độ C - 28 độ C.

* Độ ẩm:

- Độ ẩm cơ chất: 60%-62%

- Độ ẩm không khí: 80-95%.

* Độ thông thoáng:

Nấm linh chi dễ trồng nhưng cần phải đảm bảo các điều kiện môi trường để nấm sinh trưởng tốt

Trong suốt quá trình nuôi sợi và phát triển quả thể, nấm linh chi đều cần có độ thông thoáng tốt.

* Ánh sáng:

- Giai đoạn nuôi sợi: không cần ánh sáng

- Giai đoạn phát triển quả thể: cần ánh sáng tán xạ 

- Cường độ ánh sáng cân đối từ mọi phía.

* Độ pH: Linh chi thích nghi trong môi trường trung tính đến axit yếu (pH 5,5-7).

* Dinh dưỡng: Sử dụng trực tiếp là nguồn xenlulôza.

3. Thời vụ nuôi trồng nấm Linh Chi

Thời gian bắt đầu cấy giống từ ngày 15/1 đến 15/3 và từ 15/8 đến 15/9 dương lịch.

4. Nguyên liệu và phương pháp xử lý nguyên liệu

a) Nguyên liệu:

Linh Chi sử dụng nguyên liệu chủ yếu là mùn cưa tươi, khô của các loại gỗ mềm, không có tinh dầu và độc tố. Ngoài ra còn có thể trồng Linh Chi từ nguyên liệu là thân gỗ, các cây thuốc họ thân thảo.

b) Phương pháp xử lý nguyên liệu:

* Chuẩn bị:

- Mùn cưa của các loại gỗ kể trên.

- Túi nilon chịu nhiệt.

- Bông nút, cổ nút...

- Các phụ gia khác (bột nhẹ,...)

- Nước sạch (nước sinh hoạt ăn, uống hàng ngày).

* Phương pháp đóng túi:

Mùn cưa được tạo ẩm và ủ tương tự như phần xử lý mùn cưa trồng mộc nhĩ. Sau đó phối trộn thêm với các phụ gia đóng vào túi theo kích thước trên sao cho khối lượng túi đạt 1,1-1,4kg rồi đưa vào thanh trùng.

Trồng nấm linh chi bằng mùn cưa gỗ xoài

* Phương pháp thanh trùng:

+ Phương pháp 1: hấp cách thuỷ ở nhiệt độ 100OC, thời gian kéo dài 10-12 giờ.

+ Phương pháp 2: thanh trùng bằng nồi áp suất (Autoclave) ở nhiệt độ 119-126 độ C (áp suất đạt 1,2-1,5at) trong thời gian 90-120 phút.

5. Phương pháp cấy giống nấm linh chi

a) Chuẩn bị:

- Phòng cấy: phòng cấy giống phải sạch (được thanh trùng định kỳ bằng bột lưu huỳnh).

- Dụng cụ cấy giống: que cấy, panh kẹp, đèn cồn, bàn cấy, cồn sát trùng...

- Nguyên liệu: đã được thanh trùng, để nguội.

- Giống: sử dụng hai loại giống chủ yếu là trên hạt và trên que gỗ.

Giống phải đúng tuổi, không bị nhiễm nấm mốc, vi khuẩn, nấm dại...

b) Cấy giống:

* Phương pháp 1: Cấy giống trên que gỗ

Với phương pháp này cần tạo lỗ ở túi nguyên liệu có đường kính 1,8-2cm và sâu 15-17cm. Khi cấy giống phải đặt túi nguyên liệu gần đèn cồn và túi giống, sau đó gắp từng que ở túi giống cấy vào túi nguyên liệu.

* Phương pháp 2: Sử dụng giống Linh Chi cấy trên hạt.

Ta dùng que cấy kều nhẹ giống cho đều trên bề mặt túi nguyên liệu tránh giập nát giống.

- Lượng giống: 10-15gam giống cho 1 túi nguyên liệu (1 túi giống 300 gam cấy đủ cho 25-30 túi nguyên liệu).

- Chú ý:

+ Giống cấy phải đảm bảo đúng độ tuổi.

+ Trước khi cấy giống, ta phải dùng cồn lau miệng chai giống bóc tách lớp màng trên bề mặt nhưng không được để hạt giống bị nát.

- Trong quá trình cấy, chai giống luôn phải để nằm ngang.

- Sau khi cấy giống ta đậy lại nút bông, vận chuyển túi vào khu vực ươm.

- Phải thường xuyên vệ sinh sạch sẽ phòng cấy giống.

6. Phương pháp ươm túi

a) Chuẩn bị khu vực ươm:

Nhà ươm túi đảm bảo các yêu cầu: sạch sẽ, thông thoáng, độ ẩm từ 75% đến 85%, ánh sáng yếu, nhiệt độ 20-30 độ C.

b) Ươm túi:

- Chuyển nhẹ nhàng vào nhà ươm và đặt trên các giàn giá hoặc xếp thành luống. Khoảng cách giữa các túi 2-3cm. Giữa các giàn luống có lối đi để kiểm tra.

- Trong thời gian ươm không được tưới nước, hạn chế tối đa việc vận chuyển.

- Trong quá trình sợi nấm phát triển nếu thấy có túi bị nhiễm cần phải loại bỏ ngay khỏi khu vực ươm, đồng thời tìm nguyên nhân để có cách khắc phục:

Đảm bảo đúng kỹ thuật khi ướm túi để nấm phát triển nhanh

+ Túi bị nhiễm bề mặt phần lớn do thao tác cấy và phòng giống bị ô nhiễm.

+ Túi bị nhiễm từng phần hoặc toàn bộ có thể do bị thủng hoặc hấp vô trùng chưa đạt yêu cầu.

7. Phương pháp chăm sóc, thu hái

* Chuẩn bị các điều kiện:

- Nhà trồng nấm phải đảm bảo sạch sẽ thông thoáng, có mái chống mưa dột và đảm bảo được các điều kiện sinh thái như sau: 

+ Nhiệt độ thích hợp cho nấm mọc dao động từ 22 - 28 độ C.

+ Độ ẩm không khí đạt 80-90%.

+ Ánh sáng khuếch tán (mức độ đọc sách được) và chiếu đều từ mọi phía.

+ Kín gió.

- Trong nhà có hệ thống giàn giá để tăng diện tích sử dụng.

Trong quá trình chăm sóc, thu hái linh chi có 2 phương pháp sau:

a) Phương pháp không phủ đất:

* Rạch túi và tưới nước:

- Kể từ ngày cấy giống đến khi rạch túi (khoảng 25-30 ngày) sợi nấm đã ăn kín ¾ túi. Tiến hành rạch 2 vết rạch sâu vào trong túi 0,2-0,5cm, đối xứng trên bề mặt túi nấm. Đặt túi nấm trên giàn cách nhau 2-3cm để nấm ra không chạm vào nhau.

 Ông Nguyễn Văn Đô, thôn Ngô Thượng, xã Khánh Trung, Yên Khánh, Ninh Bình chia sẻ kinh nghiệm: “Thực tế, chỉ cần diện tích từ 30m2 trở lên là có thể xây dựng trại trồng nấm với kinh phí đầu tư xây dựng cũng không tốn kém nhiều chỉ từ 6-7 triệu đồng cho 50m2. Trung bình 1m2 treo được 50 bịch meo nấm, từ khi treo đến lúc thu hoạch lần đầu khoảng 3 tháng và cách 2 tháng sau sẽ cho thu tiếp đợt cuối. Khi thu hoạch nấm, người trồng cần chú ý phải dùng dao sắc cắt sát bề mặt túi, dùng vôi quét lên vết cắt để ngăn ngừa một số vi khuẩn thâm nhập làm hại nấm.”

- Từ 7 đến 10 ngày đầu chủ yếu tiến hành tưới nước trên nền nhà, đảm bảo độ ẩm 80-90%, thông thoáng vừa phải.

- Khi quả thể nấm bắt đầu mọc từ các vết rạch hoặc qua nút bông thì ngoài việc tạo ẩm không khí, có thể tưới phun sương nhẹ vào túi nấm mỗi ngày từ 1-3 lần (tuỳ theo điều kiện thời tiết). Chế độ chăm sóc như trên được duy trì liên tục cho đến khi viền trắng trên vành mũ quả thể không còn nữa là hái được.

* Thu hái:

- Dùng dao hoặc kéo sắc cắt chân nấm sát bề mặt túi.

- Quả thể nấm sau khi thu hái được vệ sinh sạch sẽ, phơi khô hoặc sấy ở nhiệt độ 40 - 45 độ C.

- Độ ẩm của nấm khô dưới 13%, tỷ lệ khoảng 3kg tươi được 1 kg khô.

- Khi thu hái hết đợt 1, tiến hành chăm sóc như lúc ban đầu để tận thu đợt 2.

- Năng suất thu hoạch đạt 6-9% tươi, tương đương 1,8-3% khô (1 tấn nguyên liệu thu được từ 18 đến 30kg nấm Linh Chi khô). Khi kết thúc đợt nuôi trồng cần phải vệ sinh và thanh trùng nhà xưởng bằng foócmôn với nồng độ 0,5-1%.

b) Phương pháp phủ đất:

* Chuẩn bị đất phủ (tương tự như đất phủ nấm mỡ).

* Cách phủ đất: khi sợi nấm đã ăn kín khoảng ¾ túi, gỡ bỏ nút bông, mở miệng túi, phủ lên trên bề mặt một lớp đất có chiều dày 2-3cm.

* Chăm sóc sau khi phủ đất:

Nếu đất phủ khô cần phải tưới rất cẩn thận (tưới phun sương) để đất ẩm trở lại. Tuyệt đối không tưới nhiều, nước thấm xuống nền cơ chất sẽ gây nhiễm bệnh, ảnh hưởng đến quá trình hình thành quả thể nấm. Trong thời gian 7-10 ngày đầu (kể từ lúc phủ đất) cần duy trì độ ẩm không khí trong nhà đạt 80-90% bằng cách tưới nước thường xuyên trên nền nhà. Khi quả thể bắt đầu hình thành và nhô lên trên mặt lớp đất phủ cần duy trì độ ẩm liên tục như trên cho đến thời điểm thu hái được. 

Nấm đến giai đoạn thu hái

Thời gian từ khi nấm lên đến lúc thu hoạch kéo dài khoảng 65-70 ngày.

- Khi đó ngoài việc duy trì độ ẩm trong phòng thì ta còn phải tưới phun sương nhẹ trực tiếp trên bề mặt đất phủ 1-3 lần trong ngày (tuỳ theo điều kiện thời tiết), mục đích để giúp đất phủ luôn duy trì độ ẩm (tương tự độ ẩm của đất trồng rau). Việc chăm sóc như trên kéo dài liên tục cho tới khi viền màu trắng trên mũ nấm không còn nữa, lúc đó nấm đến tuổi thu hái.

Những kinh nghiệm thành công từ thực tế

Ông Nguyễn Văn Đô thôn Ngô Thượng, xã Khánh Trung, Yên Khánh, Ninh Bình là một trong những hộ trồng nấm linh chi khá thành công. Những bịch nấm nặng trĩu treo kín đặc cả khoảng sân trước nhà. Trang trại trồng nấm rộng hơn 5 nghìn m2 của ông Nguyễn Văn Đô như một rừng nấm thu nhỏ. 

Theo kinh nghiệm của ông Đô, trồng nấm linh chi không khó, nhưng muốn thành công thì người trồng phải tuân thủ nghiêm ngặt một số quy trình kỹ thuật như: trại trồng nấm phải được che kín để tránh mưa và nắng không trực tiếp chiếu vào; khử trùng trại sạch sẽ trước khi đưa nấm vào treo; nhiệt độ trong trại luôn đảm bảo từ 22-28 độ C với độ ẩm đạt 85% để nấm phát triển và mỗi ngày tưới từ 1-3 lần bằng bình xịt...

Ông Đô cho biết lợi nhuận từ nghề trồng nấm gấp gần 100 lần so với trồng lúa. So với các loại nấm khác như nấm bào ngư, nấm sò, nấm mèo, thì lợi nhuận thu được cũng gấp 5-6 lần dù đầu tư trồng chỉ cao gấp 2-3 lần. Tuy nhiên nghề trồng nấm phải phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết và kỹ thuật. Nếu kỹ thuật đã chắc rồi thì thời tiết là yếu tố quyết định đến hiệu quả, năng suất và chất lượng của cả vụ nấm. Nấm ưa ẩm, thời tiết mát mẻ sẽ phát triển nhanh, còn thời tiết nắng nóng sẽ chậm và hỏng. Do vậy, năm nào thời tiết thuận lợi thì trồng nấm cho hiệu quả cao, nhưng năm nào thời tiết nắng nóng kéo dài như năm nay thì người trồng nấm sẽ gặp khó khăn.

Từ mô hình sản xuất nấm thương phẩm, mỗi năm gia đình ông có thu nhập bình quân từ 300-400 triệu đồng. Nấm sản xuất ra đến đâu có khách hàng đặt mua hết đến đó, hiện nay 1 kg nấm linh chi khô có giá từ 450 đến 500 nghìn đồng. Không những làm giàu cho gia đình mình mà ông còn tạo việc làm ổn định cho 15 đến 20 lao động địa phương với mức lương từ 1,2 đến 1,4 triệu đồng/tháng.

Hiện nay có rất nhiều trang trại cung cấp giống nấm Linh chi và doanh nghiệp thu mua chế biến sản phẩm này. Bởi vậy đầu ra cho nấm linh chi khá phong phú. 

Th.S. Cổ Đức Trọng - Giám đốc Công ty TNHH Linh Chi VINA,  người đầu tiên điền tên ngành nấm linh chi Việt Nam trên bản đồ nấm thế giới, góp phần đưa Việt Nam vào danh sách những nước sản xuất nấm dược liệu hàng đầu cho biết:“Trồng nấm linh chi không khó vì trồng kiểu gì cũng ra nấm Linh chi. Tuy nhiên, trồng thế nào để tai nấm to, đủ chất lượng và độ dinh dưỡng thì rất khó”.

“Với nghề trồng nấm linh chi, người đi đầu không quan trọng, người cuối cùng mới là người thành công”- ông Cổ Đức Trọng chia sẻ

Ông dẫn chứng: một tai nấm khoảng 4cm đường kính mà muốn phát triển thành 20cm thì phải mất trên hai mươi năm kinh nghiệm, phải thuộc tính nết của nó, phải biết chăm sóc nó như chăm sóc một đứa trẻ. Ví dụ như mấy tháng cho ăn dặm, một tuổi ăn gì, độ ẩm ra sao, ánh sáng thế nào, không khí và nhiệt độ bao nhiêu là đủ,… Tất cả những điều này không thể làm được nếu không có kinh nghiệm, bí quyết. Thực tế, có nhiều người trồng nấm thất bại vì tuy làm giống y theo bài học của thầy hoặc theo khuôn mẫu của chuyên gia, nhưng khi gặp tình huống bất ngờ thì không biết xử lý, ứng phó.

 Nghề trồng nấm nói chung và nấm linh chi nói riêng được đánh giá là cơ hội vàng trong phát triển nông nghiệp giai đoạn 2012-2020. Nếu khát khao làm giàu, bạn hoàn toàn có thể thử sức trong lĩnh vực này để tận dụng những lợi thế khách quan, nâng cao thu nhập cho bản thân và gia đình.

Người gửi Winter Sonata

Nguồn:

1- Chia sẻ do NguyenDangDuy.Com thực hiện qua kinh nghiệm và phỏng vấn

2- Mô hình sưu tầm

3- Hình từ internet

NguyenDangDuy.Com